LAB 17

LAB 17 Historie: In 1920 verkoopt melksalonhouder Frans Kemp uit Leeuwarden zijn melkzaak en koopt op een verkoping in Groningen een Duitse Opel legerbus uit 1916. Hiermee biedt hij aan 16 reizigers een zitplaats en voor maximaal 10 reizigers is een staanplaats beschikbaar. Met deze bus, een primitief vehikel met massieve banden en houten banken langs de zijkanten, maar wel de eerste bus in Friesland, verricht hij groepsvervoer en start er in 1923 lijndiensten mee van Leeuwarden naar Sneek en naar Holwerd, alwaar aansluiting wordt geboden op de veerboot naar Ameland. In de jaren twintig neemt het werk toe. Meer bussen worden aangeschaft en in 1929 wordt de directie uitgebreid met een tweetal firmanten waarna het bedrijf doorgaat als Fa. Kemp, de Waard en Boontje. In advertenties heet het bedrijf al Leeuwarder Auto Bedrijf met behalve busdiensten ook verhuur van luxe auto's. Vervoersgebied: Door overname van een aantal andere busondernemingen, als laatste in 1941 Boonstra te Wommels en een lijnenruil met de NTM in 1949, krijgt het LAB-vervoergebied zijn uiteindelijke vorm. Lijndiensten zijn er in de vierhoek Harlingen-Leeuwarden-Sneek-Makkum, in het westen begrensd door het IJsselmeer. De lijn naar Holwerd (Ameland) valt er buiten; deze is in 1942 overgedragen aan de NOF te Dokkum. Na de opening van de Afsluitdijk in 1932 doorsnijdt een buslijn van NS-dochter ATO het LAB-vervoersgebied. ATO-bussen rijden van Leeuwarden via Harlingen naar Alkmaar met een zijtak vanaf Heerenveen via Sneek. Naar het protest wordt niet geluisterd. Als reactie gaan Friese busondernemers er toe over zonder vergunning reizigers van Friesland naar Amsterdam te vervoeren. Strenge controles en hoge boetes maken er een eind aan. Na de Tweede Wereldoorlog proberen LAB en LABO deze ATO-inval in hun vervoersgebieden ongedaan te maken. Zonder succes. De Friese ATO-lijnen worden overgedragen aan NS-dochters NTM en NACO. In de naoorlogse jaren verzorgt de LAB vanuit vestigingen in Leeuwarden en Bolsward lijndiensten met 35 autobussen en 65 personeelsleden. Daarnaast is de LAB ook actief als touringcarbedrijf en sluit zij zich met de andere Friese vervoerders NTM, NOF, ZWH en LABO bij reisorganisatie Cebuto aan. Het einde: Op 1 januari 1971 gaat de LAB op in de FRAM via een constructie waarbij de LAB eerst overgaat naar de LABO, die zelf weer is overgenomen door NS-dochter NOF. Het personeel treedt in dienst van de nieuwe onderneming. Ook 34 LAB-bussen, Mercedes-Benz, DAF en Leyland en voor het merendeel met carrosserieën van de Friese busbouwers Hainje en Smit Joure, worden door de FRAM overgenomen. Het object als erfgoed: Van de circa 100 bussen die tussen 1920 en 1970 bij de LAB hebben dienst gedaan waren 8 wagens (nrs. 1, 7, 8, 10, 17, 19, 39 en 40) uitgerust met een carrosserie model Eldorado van Smit uit Joure. Bus 17, in dienst gekomen in 1968 en aan het Nationaal Bus Museum overgedragen in 1985, is de enig overgebleven bus van de LAB én uitgerust met een Smit-carrosserie. De bus is als statisch object opgesteld in het museum en is voor publiek te bezichtigen. Technische data: - Motor: 6 cylinder DAF dieselmotor - Versnellingsbak: handgeschakeld, 5 versnellingen - Remsysteem: luchtdrukmsysteem - Capaciteit: 36 zitplaatsen, 19 staanplaatsen - Bouwwijze:Stalen chassis met aparte carrosserie, bestaande uit een metalen framewerk met metalen beplating. Front rond de koplampen polyester. - Vorm: Middelgroot type bus, aanvankelijk touringcar later lijnbus met motor voorin, in/uitstapdeur achter de vooras. Carrosserie van het model "Eldorado". - Zitplaatsen: dubbele banken aan beide zijden. - Kleuren: helder rood met wit dak, witte raampartij en witte vlakken rond de koplampen. Bedrijfsnaam op de zijkanten en achterzijde, tevens is het LAB-logo in de achterruit gegraveerd.